استان سیستان و بلوچستان (زاهدان)
زاهدان یکی از شهرهای تاریخی و زیبای ایران‌زمین در دل استان سیستان و بلوچستان است که کمتر مورد توجه بازدیدکنندگان قرار می‌گیرد. زاهدان در ناحیه شمالی سیستان و بلوچستان قرار گرفته و در گذشته نام این محدوده «دزآپ» بوده که در زمان رضاشاه پهلوی به زاهدان تغییر پیدا کرد.
یکی از کلان‌شهرهای ایران و مرکز استان سیستان و بلوچستان است. این شهر در منطقه سرحد قرار دارد. نام پیشین شهر دزداب بوده که در زمان رضا شاه به «زاهدان» تغییر یافته‌است. زاهدان از سمت شمال به شهرستان هامون و، از سمت جنوب به شهرستان تفتان، از سمت شرق به کشورهای افغانستان و پاکستان و از سمت غرب به شهرستان فهرج منتهی می‌شود. آب و هوای شهر زاهدان گرم و خشک به‌شمار می‌رود ولی شب‌های تابستان آب و هوای این شهر رو به سردی می‌گراید. آب آشامیدنی زاهدان لوله‌کشی آب شیرین است و از طریق انتقال آب از شهرستان زابل و هامون تأمین می‌گردد. زاهدان به جهت مرزی بودن، از موقعیت استراتژیک جغرافیایی و تجاری و نظامی و شرایط خاص برخوردار است؛ به گونه‌ای که از یک‌سو راه‌آهن پاکستان که از مرز میرجاوه وارد ایران می‌شود و از سوی دیگر راه‌آهن سراسری ایران به این شهر منتهی می‌شود؛ و از سوی دیگر در نزدیکی به میل سه جانبه ایران و پاکستان و افغانستان قرار دارد.
تاریخچه
زاهدان تا قبل از جنگ جهانی اول، روستایی کوچک و دورافتاده به نام دزآپ بود و دلیل این نام‌گذاری هم وجود قنات‌ها و چشمه‌های آب در اطراف زاهدان بود. در بخش شمالی زاهدان دژ یا قلعه‌ای وجود داشت که بر اساس اسناد این قلعه محل سکونت افراد بوده است. بعد از جنگ جهانی دوم، زاهدان موردتوجه بیشتری قرار گرفت، به‌دلیل موقعیت حساس این شهر و نزدیکی آن به کشورهای افغانستان و پاکستان، دولت وقت تصمیم گرفت تا این محدوده را آباد کند.
در سال ۱۳۰۲، رضاشاه پهلوی، نام دزآپ را به زاهدان تغییر داد و ادارات و ارگان‌های دولتی در این شهر بیشتر از قبل رشد کردند.
بسیاری از بازرگانان هندی، بازاریان مشهدی، یزدی و بیرجندی از شهرهای خود به زاهدان کوچ کردند تا از مزایای رونق اقتصادی در این ناحیه بهره‌مند شوند. در این دوره بسیاری از بازرگان‌های یزدی با سبک‌های هندی در عرضه محصول رقابت می‌کردند. شهر زاهدان از اولین شهرهایی بود که لوله‌کشی شد؛ لوله‌کشی در ابتدا به ایستگاه راه‌آهن و در خانه کارگرها رفت و سپس به شهر رسید.
موقعیت جغرافیایی
زاهدان شهری نوبنیاد است که در ۵۱۷ کیلومتری شرق شهرکرمان و نیز در نزدیکی کشور پاکستان واقع شده‌است. این شهر از طریق راه زمینی از سمت شمال به مشهد و از سمت جنوب به چابهار مرتبط شده و همچنین دارای ایستگاه راه‌آهن و فرودگاه بین‌المللی است. زاهدان از لحاظ مختصات جغرافیایی در ۶۰ درجه و ۵۱ دقیقه و ۲۵ ثانیه طول شرقی و ۲۹ درجه و ۳۰ دقیقه و ۴۵ ثانیه عرض شمالی واقع شده‌است. اختلاف زمان زاهدان با تهران ۳۶+ دقیقه و با گرینویچ ۲۴۶+ دقیقه‌است.
جاذبه‌های گردشگری جاذبه‌های تاریخی
یکی از قدیمی‌ترین آثار تاریخی زاهدان، محدوده تاریخی روستای نوکچاه، بخش دومک است که قدمتی برابر با ۱۶۰۰ سال دارد. بر اساس باور روستاییان این ناحیه، هر ۴۰ سال یک‌بار، دیوی با نام «مم» از غاری در این روستان بیرون می‌آید و دختری را به خود می‌برد. متأسفانه این محدوده تاریخی مورد بی‌توجهی قرار گرفته و هیچ امکاناتی در این ناحیه از طرف دولت ایجاد نشده است.
از دیگر آثار تاریخی زاهدان باید به مسجد زرنج زاهدان، موزه منطقه‌ای جنوب شرق ایران، مسجد جامع مکی، موزه پست و ارتباطات و مسجد شاه علی اشاره کنیم.
فرهنگ و پوشش
لباس محلی ساکنان زاهدان، با لباس محلی سیستان و بلوچستان مشترک است و در بسیاری از مناطق زاهدان، مردم لباس محلی رسمی این ناحیه که به نام لباس محلی سیستان شناخته می‌شود را بر تن دارند.
در تمام لباس‌های زنان بلوچستان، سوزن‌دوزی دیدن می‌شود. سوزن‌دوزی هنری است به نام مردم بلوچستان و بسیاری از ما هنر این ناحیه را با سوزن‌دوزی می‌شناسیم. لباس محلی این ناحیه، از گران‌ترین لباس های محلی ایرانی است که زیبایی منحصربه‌فردی دارد.
آداب و رسوم
زبان بلوچهای زاهدان زبان بلوچی با گویش سرحدی بوده و سیستانی‌های زاهدان هم فارسی (لهجه سیستانی) همچنین زنان و مردان بلوچ و سیستانی پوشش مخصوص به خود که به لباس بلوچی و سیستانی مشهور است را بر تن دارند.
نوروز در سیستان با آداب و رسوم خاصی گرامی داشته می‌شود. مردم این ناحیه هم مانند مردم سایر نقاط ایران، قبل از عید خانه‌تکانی می‌کنند و با لباسی تمیز منتظر سال جدید می‌شوند. یکی از رسوم خاص مردم ناحیه بلوچستان، رسم کاسه شکستن است. در سپیده‌دم تحویل سال نو، بر اساس یک سنت قدیمی سیستانی تمامی ظروف سفالی که در عرض یک سال از آن‌ها استفاده شده، مثل کاسه و کوزه، شکسته می‌شود و تکه‌های شکسته را بر بالای پشت‌بام قرار می‌دهند.
این کار در نزد مردم این خطه تقدس داشت، زیرا معتقد بودند اگر این کار انجام نشود، ارواح پلید که درون آن‌ها جای می‌گرفته‌اند، خانواده و اعضای آن‌ها را ناخوش و زرد موی می‌کنند.
یکی دیگر از اعیاد بزرگ مردم استان بلوچستان، عید قربان است. در این عید مردم لباس نو می‌پوشند و در محلی به نام «عیدگاه» جمع می‌شوند. در این روز معمولا چند خانواده باهم شتری را قربانی می‌کنند و گوشت آن را به فقرا می‌دهند. پس از اتمام، مراسم قربانی دید و بازدید شروع می‌شود و به خانه دوستان و اقوام و آشنایان می‌روند و حلالیت می‌طلبند. مراسم دید و بازدید این عید تا سه روز ادامه دارد. رسوم متنوعی در مناسبت‌های مختلف از جمله عروسی در این ناحیه برگزار می‌شود که ما به همین تعداد بسنده می‌کنیم.
صنایع دستی
از جمله صنایع دستی این ناحیه باید به سوزن‌دوزی، گز بافی، قالی‌بافی، گلیم‌بافی، چادربافی، سفره‌بافی، حصیربافی، نمدمالی، سکه‌دوزی، سفال‌سازی، خراطی و لنج‌سازی اشاره کنیم.
سوغاتی‌ها
از جمله سوغاتی‌های خوشمزه زاهدان و بلوچستان می‌توانیم از نان‌های محلی، مرکبات، انار، موز، خربزه درخیت، زیتون، ماهی، خرما، ادویه، انبه، چای و کلوچه خرمایی یاد کنیم.
غذای محلی
از جمله غذاهای محلی ناحیه بلوچستان و شهرهای این استان می‌توان به کشک زرد، اوجیزک، آبگوشت زابلی، چنگال، تنورچه، دوغ پا، دوغ برک، املت سوزی، تباهگ و لنجو اشاره کرد.
جاذبه‌های طبیعی
یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های طبیعی زاهدان، تالاب هامون است. هامون پوزک تالابی فصلی در مرز استان سیستان و بلوچستان و افغانستان است. مساحت کل این هامون حدود ۱۶۰۰ کیلومتر مربع است که از این مساحت ۳۵۰ کیلومتر مربع داخل کشور ایران و سایر متعلق به کشور افغانستان است. این تالاب بخشی از تالاب بزرگ هامون است که از سه تالاب تشکیل شده است. این تالاب‌ها به هم متصل هستند و در مواقع تر سالی تشکیل تالاب بزرگ هامون را می‌دهند.
از دیگر جاذبه‌های طبیعی زاهدان باید به روستای لادیز و غار طبیعی لادیز اشاره کنیم.
از همین الان آماده سفر به زاهدان شوید. تور زاهدان را در کجارو از لحاظ قیمت با هم مقایسه کرده و آفر موردنظرتان را از فروشنده‌های معتبر همکار خریداری با پایین‌ترین هزینه تهیه کنید.
کشاورزی
درآمد برخی از ساکنان زاهدان از طریق کشاورزی تأمین می‌گردد. از جمله محصولات کشاورزی این شهر می‌توان جو، ذرت دانه‌ای، ذرت علوفه‌ای، سبزیجات، علوفه، گندم، گیاهان و نیز محصولات باغی و صیفی را بیان کرد.
مساجد زاهدان
مسجد مکی زاهدان
مسجد زیبای مکی را نماد شکوه در زاهدان می‌دانند؛ بنایی که با معماری بی‌نظیر، چشم‌نواز و جذاب خود توانسته چشم‌ها را به خود خیره کند. در سال ۱۳۵۳ مسجد جامع مکی به‌دست مولانا عبدالعزیز با زیربنای ۶۰۰ متر مربعی احداث گردید. معماری مسجد مکی اهل سنت زاهدان، تلفیقی از معماری ایرانی، اسلامی و عثمانی است؛ طراحی نمای بیرونی بنای مسجد با الهام از مسجد سلطان احمد و نمای داخلی آن با الهام از مسجد نبی توسط بهترین معماران ایرانی انجام گرفته است. این مسجد یکی از بزرگ‌ترین مساجد جهان اسلام و معروف‌ترین مسجد اهل سنت در ایران محسوب می‌شود که با همت و هزینه اهالی شهر و استان ساخته شده است.
مسجد زرنج
این مسجد یکی از مساجدی است که قدمت آن به دوران تمدن اسلامی باز می‌گردد. مسجد زرنج را شخصی به نام عبدالرحمن بن سمره، به‌عنوان مکانی برای آموزش احکام و مسائل دینی احداث کرد. این مسجد در زمان خودش یکی از بزرگ‌ترین مساجد به شمار می‌رفت که معماری آن منطبق با اقلیم بومی و سنتی منطقه و تلفیقی از معماری اسلامی و در عین حال معماری دوره ساسانی و اشکانی بوده است.
مسجد فیض الرحمان
کدخدایی به نام فیض الله گرگیج در اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی، ایده ساخت مسجد فیض الرحمان را عملی می‌کند. این مسجد از مصالحی ساده مثل خشت و گل، طراحی و ساخته می‌شود؛ مسجد فیض الرحمان را با نام‌های دیگری مانند مسجد فیض‌الرحمن و مسجد فیض نیز می‌شناسند. این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ با شماره ثبت ۳۰۶۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.
حسینیه یزدی‌های زاهدان
این بنا در سال 1312 هجری قمری ساخته شد و به دلیل اینکه معماران بنای حسینیه از اهالی یزد بودند، این نام را بر آن نهادند. اینجا را اولین و قدیمی‌ترین حسینه زاهدان می‌دانند که در آن مراسم و مناسک مذهبی مثل نخل‌گردانی برگزار می‌شود.
مسجد شاه علی
این مسجد یکی از مکان‌های دیدنی زاهدان است که قدمتی کهن دارد. ملک شمس الدین علی شخصی بود که به دستور وی این مسجد ساخته شد؛ بر روی سرردر مسجد دو کتبیه قرار دارد؛ بر روی یکی از این لوح‌ها نام شاه علی حک شده است، لوح دیگر یادبودی برای فوت امیر غیاث‌الدین محمد کیانی، از خاندان ملوک سیستان است.
بازارهای زاهدان
بازار رسولی زاهدان
در بازار رسولی زاهدان از کالاهای خارجی و لوکس تا میوه‌های استوایی کمیاب را می‌توانید پیدا کنید. در مورد بازگشایی این بازار نقل است که شخصی به نام حاج رضا رسولی عازم سفر از یزد به هندوستان بود، در میانه راه به‌دلیل مشکلات و دشواری مسیر، در زاهدان اطراق می‌کند. وی در زاهدان ماندگار می‌شود و با دایر کردن چند دهنه مغازه، سنگ بنای یکی از مهم‌ترین بازار‌ها و مراکز خرید زاهدان را می‌گذارد.
بازار مشترک زاهدان
این بازار از بازارهای سنتی شهر است که حال‌وهوای قدیمی و سنتی در آن جریان دارد. هنگامی که در این بازار قدم می‌گذارید انگار به بازارهای هند و پاکستان وارد شده‌اید. بوی ادویه و ترشی، لباس‌های سنتی و پارچه‌های رنگارنگ، همه‌وهمه از دلایل جذاب برای دیدن این بازار است. همچنین در بازار می‌توانید از افراد محلی بدون واسطه خرید نمایید.
بازارچه سرپوشیده زاهدان
تاریخ بازگشایی این بازار را حدود 100 سال پیش می‌دانند. الگویی این بازار شبیه به بازارهای سرپوشیده شهرهای دیگر ایران است، اما مصالح به‌کار‌رفته در آن به اقلیم بومی زاهدان شبیه است. در بازار طلا و جواهر ، لوازم خانگی و پوشاک به فروش می‌رسد.
پاساژ لیپار زاهدان
از طلا و جواهرات تا کالاهای لوکس وسوسه‌کننده در پاساژ لیپار زاهدان به‌وفور پیدا می‌شود.
بازار سلمان زاده زاهدان
این بازار که نام‌های بازار لته و بوتیک سلمان زاده هم آن را می‌شناسند از جمله بازارهایی است که در آن اجناس خارجی دست دوم با قیمت‌های مناسب به فروش می‌رسد.
دیدنی های اطراف زاهدان
پارک ملت زاهدان
پارک ملت زاهدان یا پارک کلاته رزاق زاده،مجموعه‌ای است که در خارج از زاهدان قرار گرفته و امکانات تفریحی و رفاهی از جمله محلی برای بازی کودکان، سوپرمارکت سرویس بهداشتی و نمازخانه دارد.
روستا تاریخی و غار لادیز
روستای لادیز از قدمت بالایی برخوردار است و در آن جاذبه‌های تاریخی ارزشمند وجود دارد؛ این روستا از طبیعت و چشم‌اندازهای زیبا نیز بی‌نصیب نمانده است. غار لادیز از دیدنی‌های این روستا است که در تمام فصول سال از سقف و اطراف غار، قطرهای درشت آب بر روی جریان آب غار می‌چکد.
روستای تمین
روستای تمین یکی از زیباترین روستاهای ایران است که در آن جاذبه‌های بکروباصفا و تاریخی جذابی وجود دارد. این روستا زمستان‌های سرد و تابستان‌های خنکی دارد. واقع شدن تمین در دامنه‌ای کوهستانی و وجود چشمه‌سارهای زیاد، موجب شده تا این روستا در تابستان هم خنک باشد. چله خانه، چشمه آب معدنی موسی، قلعه تمین، قبرستان تمین و آسیاب آبی از دیدنی‌های روستای تمین است
چشمه آب معدنی موسی
چشمه‌های استان سیستان و بلوچستان کم نیستند؛ به‌دلیل وجود قله تفتان در بخش جنوبی روستای تمین، چشمه‌های زیادی در روستا وجود دارد. چشمه آب معدنی موسی از دل صخره‌ای عظیم می‌جوشد که چشم‌اندازی بکر و دیدنی را خلق می‌کند؛ آب این چشمه دارای خواص درمانی برای بیماری‌های مفصلی و پوستی است
کوه ملک سیاه
کوه ملک سیاه، آتش‌فشانی خاموش در شمال شهر زاهدان است که در فاصله 35 کیلومتری از شهر قرار دارد و ارتفاع آن به 1605 متر می‌رسد. این کوه با دو خط مستقیم مرز ایران با دو کشور افغانستان و پاکستان را جدا می‌کند. کوه ملک سیاه فضایی رازآلود و آمیخته با افسانه دارد؛ در نزدیکی کوه آرامگاهی است که مردم بومی به آن زیارتگاه فرشته تپه سیاه می‌گفتند و به دوره پیش از اسلام تعلق دارد. در قسمت پایین کوه نیز، کوه مخروطی شکلی به نام لار قرار گرفته که در آن رگه‌های از طلا کشف شده است.
آرامگاه شگفت‌انگیز هفتاد مُلّا
قبرستان ۸۰۰ ساله هفتاد ملا یکی از عجیب‌ترین آرامگاه‌های ایران است که مردم آن دوره با قلم و چکش بزرگ در دل صخره‌ها آن را ساخته‌اند؛ معماری قبرها نیز از سبک آرامگاه کوروش بزرگ الهام گرفته شده که این ویژگی بر جذابیت‌های این آرامگاه افزوده است. همچنین موقعیت خاص آرامگاه موجب حفاظت آن در برابر باد و باران شده و از تخریب آن هم جلوگیری کرده است. گورستان هفتاد ملا در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ۱۳۸۰ با شماره ۳۸۲۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
حمل و نقل برون شهری زاهدان
ترمینال مسافربری زاهدان
این ترمینال، تنها ترمینال استاندارد شهرستان زاهدان است که در سال 82 احداث شده.
فرودگاه بین المللی زاهدان
فرودگاه زاهدان، هشتمین فرودگاه بین‌المللی کشور و فرودگاه اصلی استان سیستان و بلوچستان است که از حدود ۶۵ سال پیش به‌صورت رسمی آغاز به کار کرد. این فرودگاه سه ترمينال داخلی، بين‌المللی و حج دارد ترمینال‌های فرودگاه زاهدان امکاناتی از قبیل غرفه‌های تجاری، شعبه‌‌های بانکی، رستوران و بوفه، اتاق سیگار، اتاق مادر و کودک، مانتیور لمسی راهنمای گردشگری مسافر و غیره دارند. می‌توانید.
ایستگاه راه آهن زاهدان
این ایستگاه در سال‌‌های ۱۲۹۷ و ۱۲۹۸ خط راه‌آهن میرجاوه – زاهدان که ادامه راه آهن هند بود احداث شد. از برنامه‌های توسعه‌ای این راه آهن ایجاد خط زاهدان به چابهار است که جزو مهم‌ترین خطوط راه آهن در کشور خواهد شد. این ایستگاه دارای امکاناتی از قبیل سرویس بهداشتی، نمازخانه، دستگاه‌های خودپرداز، سالن انتظار، سکوهای سوار و پیاده شدن مسافر و باجه‌های فروش بلیط است.
شما به این مطلب چه امتیازی می‌دهید؟
(0/0)